Przewalskipaarden weer terug in Mongolië!

Het herintroductieproject van przewalskipaarden in Mongolië is een bijzonder succesverhaal, waaraan wij als dierenpark een steentje hebben kunnen bijdragen. Dierenarts Henk Luten heeft een actieve rol gespeeld in dit project en is ook zelf twee keer in Mongolië geweest, toen hij met de paarden meereisde die aan het initiatief waren gedoneerd. Het echtpaar Jan en Inge Bouwman vormde met hun vriendin Annette Groeneveld de drijvende kracht achter het succesvolle project, dat we in deze tekst graag verder de aandacht geven die het verdient.

In 1967 werd het laatste przewalskipaard in het wild gesignaleerd in Mongolië. Gelukkig waren er rond 1900 enkele veulens in dierentuinen terechtgekomen, waardoor er nog wel een kleine populatie przewalskipaarden in dierenparken bestond. Al snel werd besloten met deze dieren te gaan fokken om de soort voor uitsterven te behoeden. Omstreeks 1977 waren er wereldwijd weer ongeveer 300 przewalskipaarden en in 1997 stond dit aantal op 1450 dieren. Dankzij de inspanningen en de financiering van het echtpaar Bouwman en Annette Groeneveld konden vanaf 1991 de eerste paarden weer in het wild worden uitgezet in het Nationaal Park Hustain Nuruu in Mongolië.

De przewalskipaarden kwamen vanuit allerlei dierenparken in Europa en Amerika en werden vervolgens naar zes verschillende semi-reservaten verhuisd. De paarden werden gehuisvest in Natuurpark Lelystad (Flevoland), Noorderheide (Veluwe), De Ooijpolder (bij Nijmegen), De Goudplaat (Noord-Beveland), Meppen (Duitsland, net over de Nederlandse grens) en Klosterwalde (Duitsland, net boven Berlijn) en konden daar gedurende vele jaren voor veel nakomelingen zorgen. Regelmatig werden hengsten uitgewisseld om een zo divers mogelijke genetische basis te krijgen. Ook Burgers’ Zoo heeft przewalskipaarden aan het project gedoneerd en onze eigen dierenarts Henk Luten was de begeleidende dierenarts van alle paarden die in deze Nederlandse natuurparken werden verzameld. In het laboratorium werd door de Stichting tot het Behoud en Bescherming van het Przewalskipaard allereerst uitgebreid genetisch onderzoek gedaan naar alle beschikbare przewalskipaarden om die dieren te selecteren die genetisch gezien het meest waardevol waren voor de herintroductie. Zodoende werd het herintroductieproject zorgvuldig en nauwkeurig gebaseerd op gedegen wetenschappelijk genetisch onderzoek vooraf. Dierenarts Henk Luten gaf alle paarden preventieve medische zorg en begeleidde transporten van paarden van het ene naar het andere natuurpark, wanneer dit noodzakelijk was.

Vanaf 1991 gingen de eerste przewalskipaarden vanuit Nederland op reis naar Mongolië, waar ze eerst in een zeer groot omheind gebied dichtbij het Nationaal Park Hustain Nuruu werden opgevangen, zodat ze in alle rust aan hun nieuwe leefomgeving konden wennen. Henk Luten heeft twee van deze transporten per vliegtuig persoonlijk begeleid: in 1995 en in 2005. De eerste reis in 1995 was bijzonder avontuurlijk. Zowel de paarden als de menselijke passagiers reisden met de Russische luchtvaartmaatschappij Aeroflot in een ouderwetse Iljoesjin, een Russisch militair transportvliegtuig, zonder enige luxe aan boord. In feite zaten mensen en paarden samen in het vrachtruim, op weg naar de Mongoolse steppen, waarbij de mensen op de meegenomen strobalen konden zitten.

Via tussenstops in Moskou en Novosibirsk landde de Iljoesjin uiteindelijk na een lange reis van in totaal 36 uur op het vliegveld van Oelan-Bator, de hoofdstad van Mongolië. De ongeveer twaalf przewalskipaarden werden uitgeladen en door de lokale bevolking werden ze bijna als goden onthaald, zo blij waren de mensen dat hun nationale symbool weer terugkeerde! Vanaf het vliegveld van Oelan-Bator was het tenslotte nog uren rijden eer ze met de paarden in het Nationaal Park Hustain Nuruu arriveerden. Mongolen zijn een echt paardenvolk. Ze kunnen paardrijden als de beste en hun nationaal symbool – het przewalskipaard – werd weer teruggebracht op eigen bodem! Het was een erg emotionele gebeurtenis. Niet alleen voor de Stichting tot het Behoud en Bescherming van het Przewalskipaard en haar medewerkers, maar voor de gehele Mongoolse bevolking die hoofdzakelijk boeddhistisch is.

Inmiddels bestaat er in Mongolië weer een duurzame populatie przewalskipaarden in het wild dankzij dit herintroductieproject! Een populatie paarden met een goede genetische opbouw én een goed toekomstperspectief. Dit is een prachtig praktijkvoorbeeld van hoe je als dierenpark echt het verschil kunt maken bij herintroductieprojecten in het wild.